Geel gras, dorre planten en een kurkdroge grond. De tuin heeft het zwaar na de aanhoudende droge periodes deze zomer. Dat merken ze ook bij de kwekerij van Reinier van Houtum (37) in Doorn. “Het leeft heel erg en mensen maken zich zorgen, want hun planten gaan dood. Helemaal hier op de armere zandgronden van de Utrechtse Heuvelrug.” ‘Hoe maak ik mijn tuin volgend jaar wél klimaatproof?’ is een veelgestelde vraag. Toch is de oplossing best simpel, zegt Reinier. “Maar daar is een andere mindset voor nodig.”
Onderhoudsvrij?
Ondanks dat de tuin al jaren weer helemaal hip is en er massaal aandacht is voor biodiversiteit zie je ze nog steeds: de bijna volledig bestraatte tuinen met maar een paar plantjes. Lekker onderhoudsvrij, denken mensen dan, maar tussen de tegels gaat op den duur vanzelf van alles groeien. En dan moet je in de weer met hogedrukspuiten, onkruidbranders of op de knietjes met een schrapertje aan de slag. “Dat is pas veel werk” lacht Reinier. “En een mooie tuin vol met planten kan ook vrijwel onderhoudsvrij zijn.”
Tuin van de toekomst
In de gemiddelde Nederlandse tuin is de hoofdrol nog steeds weggelegd voor een strak gazonnetje en het betegelde terras. Vaak ook nog met trampoline of buitenkeuken. “Die betegeling is een groot probleem. Veel te veel tuinen zijn nog voor een groot deel bestraat. Daardoor loopt water bij flinke regenbuien zo het riool in. En bij warmte is het extra heet in je tuin. Maar we zien vooral bij een jongere generatie klanten steeds meer interesses in de tuin van de toekomst. En die is een stuk rommeliger en natuurlijker.”
De kwekerij van Reinier is een echte familiebedrijf. Zijn vader Jan, die hovenier was, richtte de kwekerij 30 jaar geleden op om meer soorten planten te kunnen aanbieden aan zijn klanten. In 1998 kon hij de grond van een voormalige kerstbomenkwekerij in het bos bij Doorn overnemen en vestigde daar de huidige kwekerij. De jonge garde Reinier (37) en zijn zusje Marcelle (30) runnen nu grotendeels het bedrijf samen met oudere broer Matthijs (39) en verschillende medewerkers. In de bossen naast het buurtschap Palmstad bij Doorn worden in de buitenlucht op 2,5 hectare zo’n 800 planten biologisch opgekweekt en verkocht.
Steeds vaker ziet Reinier jonge gezinnen bij zijn kwekerij aankloppen met de vraag hoe ze de tuin moeten inrichten met aandacht voor het klimaat en duurzaamheid. “Ze willen graag wat groente of kruiden uit eigen tuin en kiezen ook bewust voor een wat meer wildere en rommelige tuin. Mensen willen graag in hun eigen biotoopje zitten.”
En in zo’n biotoopje kijk je bij voorkeur niet tegen de schutting van de buren aan of heb je uitzicht op een flat. De mode is een weelderig begroeide tuin die niet aangeharkt is. En het liefst één waar ook een egel of kikker zich thuis voelt. Jarenlange campagnes van gemeenten en natuurorganisaties om tegels uit je tuin te halen beginnen langzaam effect te krijgen. “De jongere generatie die nu kleine kinderen heeft en de stad heeft ingeruild voor een groter huis met tuin is daar erg mee bezig” zegt Reinier. “Ze willen leren hoe je zo’n tuin kunt maken.”
Zandgrond
Op de Utrechtse Heuvelrug is er nog een extra uitdaging voor de nieuwe tuiniers. “Deze zandgrond is erg arm, maar als je er een flinke laag compost (het liefst zelfgemaakt) doorheen mengt ben je al een heel eind op weg. De grond is echt het allerbelangrijkste, terwijl mensen vaak alleen maar in planten denken. Dat zou eigenlijk andersom moeten: eerst de grond, dan de planten.”
Maar er is ook een groep mensen die zo’n wildere tuin maar een rommeltje vinden. “Ja, het blijft een kwestie van smaak. Ik hou van zo’n iets wildere bloementuin, maar je kan het ook veel gestructureerder aanleggen.” Het principe blijft volgens Reinier hetzelfde: een volledig bedekte bodem met planten die in verschillende seizoenen bloeien. “Dat ziet er jaarrond mooi uit, houdt de bodem vochtig bij een hittegolf en afgestorven planten zorgen voor voeding en onderdak aan dieren en insecten.”
Proef
Als proef heeft Reinier op het terrein van de kwekerij een wilde tuin en een moestuintje aangeplant op een leegstaand stukje grond. Het is een weelderige, rommelige tuin, die druk bezocht wordt door bijen en vlinders. “Ja, ik hou hiervan. Het zijn allerlei planten door elkaar met verschillende hoogtes en formaten blad. Dat zorgt voor bodembedekking en voorkomt de groei van teveel onkruid. Daarnaast houdt zo’n bedekte bodem vocht vast. Ik hoef hier nooit water te geven en heb er geen omkijken naar.”
Iets verderop heeft hij met zijn zus Marcelle ook een moestuin aangelegd op een stukje zandgrond voor eigen gebruik. “We hebben voor de bodem verschillende lagen compost, karton en bladeren gebruikt. De paden zijn van houtsnippers en boomstammetjes. Allemaal organisch materiaal dat langzaam afbreekt tot nuttige voedingsstoffen voor de planten. En al na één jaar konden we hier volop oogsten en eten.”
Temperatuurbestendige tuin
Planten die het in ons ‘nieuwe’ klimaat en op verbeterde zandgrond goed doen zijn, volgens Reinier, bijvoorbeeld de knoflookbieslook. “Dat is een vaste plant die goed tegen warmte kan, veel insecten trekt en ook nog eetbaar is.” Ook sedum of vetkruid is de laatste jaren steeds populairder in bijvoorbeeld geveltuinen en op daken. “Het is een nazomerbloeier die in het dikke blad heel goed vocht vast kan houden. Hij kan dus goed tegen hoge temperaturen en is er in heel veel soorten.” Zenegroen is een mooie bodembedekker. “Daardoor blijft de grond vochtig en voorkom je dat onkruid gaat woekeren. Een dankbare plant die ook goed in de schaduw kan bijvoorbeeld rond een boomspiegel.”
Maar het allerbelangrijkste blijft de grond en compost. En nu de blaadjes toch al massaal van de bomen vallen, heeft Marcelle nog een goede tip. “Je kan zelf bladcompost maken door alle gevallen bladeren in een zak te stoppen en één jaar ergens in een hoekje weg te zetten. Al het blad wordt door bacteriën en organismen omgezet in vruchtbare compost” weet Marcelle. Maar ook het maken van een eigen composthoop of het inrichten van een wormenemmer zijn een goed begin om je tuin meer klimaatproof te maken. “Als je zorgt voor een goede bodem dan zul je zien dat planten die gekweekt zijn in de openlucht en niet in een kas hartstikke weerbaar zijn bij klimaatveranderingen.”
by Websitetoday.nl 